Παιδοχειρουργική ογκολογία: Οι βασικές αρχές για τη θεραπεία

Γράφει ο
Γιώργος Σπυρίδης
Παιδοχειρουργός, Δ/ντής Παιδοχειρουργικής Ογκολογίας Παίδων ΜΗΤΕΡΑ.

Η αντιμετώπιση του παιδιατρικού καρκίνου επιδεικνύει τις τελευταίες δεκαετίες άλματα προόδου, με αποτέλεσμα τη θεαματική βελτίωση τόσο του ποσοστού οριστικής θεραπείας των μικρών ασθενών όσο και της ποιότητας ζωής κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία. Στη βελτίωση αυτή έχουν συμβάλει οι εξελίξεις σε διαφόρους τομείς που σχετίζονται με αυτή τη σύνθετη προσπάθεια. Ως εκ τούτου τα διεθνή πρωτόκολλα βασίζονται στην λειτουργία ομάδας ειδικών όπου κάθε μέλος της  θα πρέπει να είναι έτοιμο να συμβάλει τη σωστή στιγμή, με τον κατάλληλο τρόπο είτε στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου, ή  για να αντιμετωπίσει έκτακτα προβλήματα που αποτελούν πάντα μια ιδιαίτερη πρόκληση.

Αναπόσπαστο μέρος της ομάδας είναι ο παιδοχειρουργός, ο οποίος για να είναι αποτελεσματικός οφείλει να ξέρει με ακρίβεια το «πότε», το «πώς» και το «πόσο» μπορεί να παρέμβει. Η εποχή που η χειρουργική δεινότητα από μόνη της επαρκούσε, έχει παρέλθει. Ο παιδοχειρουργός οφείλει να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της κάθε νεοπλασίας, καθώς και του σχετικού θεραπευτικού πρωτοκόλλου, για να συνεισφέρει χωρίς να βλάπτει.

Τα καθήκοντα του χειρουργού όγκων ξεκινούν από τη διαχείριση των, σημαντικών για τη θεραπεία, κεντρικών φλεβικών καθετήρων, που αποτελούν τον καλύτερο «φίλ»ο του μικρού ασθενούς κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Η σωστή, απροβλημάτιστη λειτουργία τους προσφέρει άνεση, ασφάλεια και κυρίως απρόσκοπτη χορήγηση της θεραπευτικής αγωγής. Θα πρέπει,συνεπώς, να επιλεγεί ο καθετήρας που εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες θεραπείας ανά ασθενή, με το μικρότερο, ταυτόχρονα, κόστος για την ποιότητα ζωής. Οι επιλογές είναι πλέον πολλές, καθώς υπάρχουν οι καθετήρες τύπου PICC, Hickman/Broviac ή Port-a-cath ώστε να εξυπηρετούνται όλοι οι ασθενείς και η θεραπεία να μη φτάνει ποτέ σε αδιέξοδο εξαιτίας της απουσίας επαρκούς φλεβικής πρόσβασης. Η δε τοποθέτηση μπορεί να γίνει με σύγχρονους ατραυματικούς, ελάχιστα επεμβατικούς τρόπους που εξασφαλίζουν ανώδυνα, άριστο αισθητικό αποτέλεσμα και ελάχιστη «ταλαιπωρία» ιστών και μεγάλων αγγείων.

Μέρος των καθηκόντων του χειρουργού όγκων είναι η βιοψία, όπου ανάλογα με τους τύπους νεοπλασιών που συμπεριλαμβάνονται στη διαφοροδιάγνωση, αλλάζει δραματικά ο χρόνος και η τεχνική προσέγγισης, η θέση προσπέλασης, ακόμα και η ποσότητα ιστού που απαιτείται. Για παράδειγμα, το αν η λήψη ιστού θα γίνει δια βελόνης (FNA ή core), ελάχιστα επεμβατικά ή ανοιχτά, δεν μπορεί να θεωρηθεί ποτέ ως δεδομένο και αλλάζει ανά τύπο και θέση  νεοπλασίας. Η δε θέση προσπέλασης σχετίζεται άμεσα με τη θέση προσπέλασης της τελικής εξαίρεσης έτσι ώστε να επιτυγχάνεται το ιδανικό αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά ταυτοχρόνως  να αποφευχθούν ατυχή περιστατικά διασποράς.

Προφανώς, κύριο καθήκον του χειρουργού αποτελεί η αφαίρεση των όγκων. Εδώ το «πότε» προσδιορίζεται με ακρίβεια από το πρωτόκολλο, με ελάχιστα περιθώρια χρονικών αποκλίσεων. Το «πώς» υπαγορεύεται από τις ιδιαιτερότητες του κάθε όγκου. Ποιος είναι εύθρυπτος, ποιος διηθητικός και ποιος απωθεί, παίζει σημαντικό ρόλο στον προεγχειρητικό σχεδιασμό και στη διεγχειρητικά διαχείριση του κάθε όγκου.

Τέλος, αποφασιστικής σημασίας είναι το «πόσο». Πότε δηλαδή επιτρέπεται η «θυσία» οργάνων και πότε είναι μη αποδεκτή; Πότε είναι σημαντική η απαραβίαστη εκτομή του συνόλου και πότε όχι; Πότε απαιτείται επιθετικότητα και πότε απαιτείται συντηρητική εκτομή; Πρόκειται για παραμέτρους ζωτικής σημασίας. Δυστυχώς, στην παιδοχειρουργική ογκολογία μικρές λεπτομέρειες έχουν συχνά μεγάλο αντίκτυπο τόσο στη συνολική πρόγνωση όσο και στην ποιότητα ζωής του ασθενούς.

Τέλος, μέρος της καθημερινότητας της χειρουργικής ομάδας είναι η αντιμετώπιση των επιπλοκών της θεραπείας. Λόγω των ιδιαιτεροτήτων τους, διαφορετική από τη συνηθισμένη είναι και η αντιμετώπισή τους. Εδώ η επιθετικότητα δεν έχει θέση. Η γνώση της παθολογίας στην προκειμένη περίπτωση πάει χέρι-χέρι με την ψυχραιμία.

Η ομάδα του ΜΗΤΕΡΑ

Έχοντας την πείρα παιδοογκολογικού κέντρου των ΗΠΑ, δικαιούμαι να δηλώσω ότι στο Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ έχει δομηθεί και υποστηρίζεται σε κάθε επίπεδο από τη Διοίκηση, γύρω από την ευρύτατης αναγνώρισης παιδοογκολόγο, κ. Ελένη Κοσμίδη, μια πληρέστατη ομάδα, που καλύπτει με απόλυτη επάρκεια, πολύ συχνά μάλιστα πρωτοπορώντας, όλες τις απαιτήσεις των σύγχρονων παιδοογκολογικών θεραπειών.

Οκτώβριος 2018