Καρκίνος στα παιδιά και τους εφήβους
Γράφει η
Ελένη Βασιλάτου Κοσμίδη
Παιδίατρος – Αιματολόγος – Ογκολόγoς
Διευθύντρια Ογκολογικού Κέντρου Παίδων & Εφήβων ΜΗΤΕΡΑ
Ο καρκίνος στα παιδιά και τους εφήβους είναι ιδιαίτερα σπάνια νόσος με πιθανότητα εμφάνισης 0,24% πριν από την ηλικία των 15 χρόνων και 0,35% πριν από την ηλικία των 20 χρόνων.
Συχνότεροι τύποι καρκίνου στα παιδιά και τους εφήβους είναι η λευχαιμία, οι όγκοι Κεντρικού νευρικού συστήματος και τα λεμφώματα. Δεδομένου ότι στην μεγάλη πλειονότητα δεν υπάρχουν προγράμματα επιτήρησης δηλαδή προσυμπτωματικός έλεγχος, ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος προσέγγισης είναι η έγκαιρη διάγνωση που πρέπει να διδάσκεται στους φοιτητές σε προπτυχιακό επίπεδο, ανεξάρτητα της τελικής επιλογής της ειδικότητας. Η συμμετοχή της κληρονομικότητας περιορίζεται σε < 10% των παιδιών και εφήβων.
Τα παιδιά και οι έφηβοι με καρκίνο πρέπει να φροντίζονται από ομάδα στην οποία συμμετέχουν εξειδικευμένοι γιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι αλλά και λοιπό διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό που έχει γνώση αλλά και επίγνωση και μπορεί να αφιερώσει χρόνο με υπομονή και ενσυναίσθηση σε όλες τις φάσεις της νόσου. Παράλληλα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα έτσι ώστε η «κανονικότητα» της ζωής να συνεχίζεται και η σχολική εκπαίδευση να μην διακόπτεται και να προσφέρεται «κατ’ ιδίαν διδασκαλία» όπως ορίζει ο αντίστοιχος νόμος. Η φροντίδα δεν περιορίζεται μόνο στο άρρωστο παιδί αλλά πρέπει να προσφέρεται σε όλη την οικογένεια και ιδιαίτερα στους γονείς και στα αδέλφια γιατί «όταν νοσεί ένα παιδί από απειλητική για τη ζωή ασθένεια, πάσχει ολόκληρη η οικογένεια».
Σήμερα η γνώση στην παιδιατρική Ογκολογία διευρύνεται στον τομέα της διάγνωσης και στην θεραπευτική επιλογή, τόσο στην αρχική διάγνωση όσο και σε φάση ανθεκτικής νόσου. Κατά την διάγνωση, εξειδικευμένες μέθοδοι όπως είναι συγκεκριμένες ανοσοϊστοχημικές εξετάσεις, μοριακές τεχνικές, και συμπληρωματικός έλεγχος με σύγχρονες απεικονιστικές μεθόδους όχι μόνο τροποποιούν το στάδιο της νόσου, αλλά και την θεραπευτική επιλογή, ανάλογα με τα ευρήματα και κατά την παρακολούθηση ανάλογα με την απάντηση στη θεραπεία.
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει συγκεκριμένες μεταλλάξεις σε γονίδια που προδιαθέτουν σε κάποια μορφή καρκίνου σε 8,5% των παιδιατρικών ασθενών με καρκίνο. Με βάση τα γονιδιακά ευρήματα είναι δυνατόν σε ορισμένους ασθενείς με νόσο εξαρχής πολύ επιθετική ή με ανθεκτικότητα/υποτροπή να επιλεγεί εξατομικευμένη θεραπεία.
Χρυσός κανόνας της παιδιατρικής ογκολογίας στην αρχική φροντίδα του ασθενούς είναι η σύγχρονη κατάταξη της νόσου σε ομάδα κινδύνου και η επιλογή θεραπείας με μέγιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα και ελάχιστες άμεσες και απώτερες παρενέργειες.
Επιπλέον, η φροντίδα πρέπει να συνεχίζεται και μετά το τέλος της θεραπείας και ιδιαίτερα μετά την ίαση του παιδιού, η οποία πλέον επιτυγχάνεται σε 4 από τα 5 παιδιά που νοσούν, έτσι ώστε στους νεαρούς ενήλικες (οι οποίοι πρέπει να έχουν ενημερωθεί ανάλογα) να διαγιγνώσκονται και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα απώτερες συνέπειες που οφείλονται στην προηγηθείσα θεραπεία.