Βρεφική Καρδιά: η καρδιοπάθεια στα βρέφη

Η καρδούλα του βρέφους σας είναι μία πολύπλοκη ηλεκτρομηχανική αντλία 4 κοιλοτήτων, που προωθεί το αίμα στα διάφορα όργανα του σώματος 160.000 φορές την ημέρα! Οποιαδήποτε παθολογική κατάσταση που παρεμποδίζει την παραπάνω ομαλή λειτουργία της χαρακτηρίζεται ως καρδιοπάθεια.

Γράφει η
Τοπούζη Χατζηγεωργίου Μαρία
Παιδίατρος, Eπιστημονική Συνεργάτιδα ΠΑΙΔΩΝ ΜΗΤΕΡΑ

Ταξινόμηση

Οι καρδιοπάθειες στα βρέφη διακρίνονται σε συγγενείς και επίκτητες. Οι συγγενείς και οι επίκτητες καρδιοπάθειες συγκαταλέγονται ανάμεσα στα συχνότερα χρόνια νοσήματα της παιδικής ηλικίας.

Οι συγγενείς καρδιοπάθειες προκαλούνται από διαταραχές της ενδομήτριας ανάπτυξης της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων της και η συχνότητά τους είναι 5-8 περιστατικά ανά 1.000 γεννήσεις. Ο χρόνος εμφάνισης και η σοβαρότητά τους ποικίλλουν. Συγκεκριμένα αυτές μπορεί να εκδηλωθούν αμέσως μετά τη γέννηση του μωρού ή και να παραμείνουν απαρατήρητες επί έτη. Έχει διαπιστωθεί ότι 2-3 από τα 1.000 νεογνά με συγγενή καρδιοπάθεια θα εμφανίσουν κλινικά συμπτώματα το πρώτο έτος της ζωής τους, ενώ η διάγνωση της συγγενούς καρδιοπάθειας επιβεβαιώνεται στο 40-50% την 1η εβδομάδα της ζωής τους και στο 50-60% στον 1ο μήνα.

Στις συγγενείς καρδιοπάθειες του βρέφους μπορεί να συμπεριληφθούν και οι διάφοροι τύποι μυοκαρδιοπαθειών καθώς και ορισμένες μορφές αρρυθμιών. Οι τελευταίες αποτελούν συνήθως συνοδό κλινικό εύρημα των άλλων συγγενών ανατομικών ανωμαλιών της καρδιάς ή εμφανίζονται ως επιπλοκή της χειρουργικής διόρθωσής τους.

Οι επίκτητες καρδιοπάθειες είναι σπάνιες στα βρέφη. Σε αυτές ανήκουν η ενδοκαρδίτιδα, η μυοκαρδίτιδα, η νόσος Kawasaki, η περικαρδίτιδα και η επίκτητη αρρυθμία.

Για τη διάγνωση των καρδιοπαθειών στα βρέφη σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν: 1) το ολοκληρωμένο ιστορικό, 2) η λεπτομερής κλινική εξέταση και 3) η ενδεχόμενη παρουσία ορισμένων κλινικοεργαστηριακών ευρημάτων.

Ιστορικό

Το ιστορικό περιλαμβάνει την αναζήτηση εάν υπάρχουν άλλα παιδιά ή άτομα στην οικογένεια με καρδιοπάθειες ή επεισόδια αιφνίδιου θανάτου ή θανάτου σε μικρή ηλικία και από την πλευρά της εγκυμοσύνης αν αναφέρεται νόσηση της μητέρας από σακχαρώδη διαβήτη ή διάχυτο ερυθηματώδη λύκο, φαινυλκετονουρία, συγγενή ερυθρά ή λήψη τερατογόνων φαρμάκων (λίθιο, αλκοόλ, βαρφαρίνη, θαλιδομίδη, αντιμεταβολίτες ή αντιεπιληπτικά).

Κλινική εξέταση

Η φυσική εξέταση του βρέφους περιλαμβάνει αρχικά την εκτίμηση της γενικής του κατάστασης και την ενδεχόμενη ανεπαρκή αύξηση του σωματικού του βάρους. Επιπλέον ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην παρουσία κυάνωσης με ή χωρίς φύσημα, στις διαταραχές στην ανάπτυξη και στην οποιαδήποτε ένδειξη αναπνευστικής δυσχέρειας ή καρδιακής ανεπάρκειας.
Η κυάνωση (μπλε απόχρωση του δέρματος) παρατηρείται κυρίως στα χείλη, στη γλώσσα, κάτω από τα νύχια και στους βλεννογόνους. Ιδιαίτερα ανησυχητική θεωρείται η κυάνωση που εντοπίζεται σε όλο το σώμα και συνοδεύεται από δυσκολία της αναπνοής και πυρετό.

Όσον αφορά τα φυσήματα αξίζει να γνωρίζετε ότι σε μεγάλο ποσοστό υπάρχουν και φυσήματα τα οποία είναι φυσιολογικά (αθώα ή λειτουργικά) και για τη διάκρισή τους συμβάλλει η αξιολόγηση από παιδοκαρδιολόγο.

Στις ενδείξεις της παρουσίας καρδιακής νόσου και συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας σε ένα βρέφος περιλαμβάνονται: η μειωμένη και πολλές φορές χρονοβόρα διαδικασία της σίτισης του (μικρά και συχνά γεύματα), η ταχύπνοια (>40-55 αναπνοές το λεπτό σε τελειόμηνα νεογνά και βρέφη), η δύσκολη και εργώδης αναπνοή, ο βήχας, τα ωχρά και ψυχρά άκρα και η εφίδρωση χωρίς υπερθέρμανση κατά τη διάρκεια της σίτισης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα βρέφος με καρδιακή ανεπάρκεια ή αρρυθμία δεν κοιμάται συνήθως ήσυχα.

Εργαστηριακός έλεγχος

Στη διαγνωστική προσέγγιση των συγγενών καρδιοπαθειών εκτός από το ιστορικό και την κλινική εξέταση περιλαμβάνονται η ακτινογραφία θώρακος, και το ΗΚΓ. Η οριστική όμως διάγνωση της ύπαρξης και του τύπου της συγγενούς καρδιοπάθειας θα βασισθεί στο υπερηχοκαρδιογράφημα και τον αιμοδυναμικό έλεγχο της λειτουργίας της καρδιάς.

Μολονότι ο προγεννητικός καρδιολογικός έλεγχος του εμβρύου με υπερηχοκαρδιογράφημα έχει εξελιχτεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια εν τούτοις αδυνατεί ακόμη να προσδιορίσει με απόλυτη βεβαιότητα και ακρίβεια όλες τις συγγενείς καρδιοπάθειες.

Επίλογος προς τους γονείς

Παρά το γεγονός ότι οι – κατά την τελευταία 30ετία – εντυπωσιακές εξελίξεις στη διάγνωση και στη χειρουργική θεραπεία, έχουν αυξήσει σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης παιδιών με ΣΚ, αυτές εξακολουθούν να αποτελούν μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου στο σύνολο των παιδιών που γεννιούνται με συγγενείς ανωμαλίες.

Η έγκαιρη αναγνώριση της παρουσίας ορισμένων συγγενών καρδιοπαθειών (ΣΚ) έχει ιδιαίτερη σημασία. Συγκεκριμένα σε ηλικία 2 μηνών επειδή οι πνευμονικές αντιστάσεις υποχωρούν ενδέχεται συγκεκριμένες καρδιοπάθειες να παρουσιάσουν επιδείνωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιβάλλεται η άμεση παραπομπή του βρέφους σε ειδικό παιδοκαρδιολόγο.

Ο ρόλος των γονέων στην έγκαιρη διάγνωση μιας ΣΚ συνίσταται στον πλήρη προγεννητικό έλεγχο της μητέρας για ενδεχόμενη παρουσία συγγενών λοιμώξεων και στην αυξημένη ετοιμότητα στον εντοπισμό στοιχείων από το ιστορικό, την κλινική εικόνα και την ανάπτυξη του βρέφους τα οποία να κατευθύνουν προς τη διάγνωση μιας ΣΚ.

Η καρδούλα του βρέφους σας είναι μία πολύπλοκη ηλεκτρομηχανική αντλία 4 κοιλοτήτων, που προωθεί το αίμα στα διάφορα όργανα του σώματος 160.000 φορές την ημέρα!