Ο Σακχαρώδης Διαβήτης: Μια Σύγχρονη Πρόκληση Υγείας & Προληπτικής Δράσης

Γράφει η
Τσαγκαράκη Γεωργία
Ενδοκρινολόγος,
Αναπλ. Διευθύντρια Β’ Τμήματος Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού & Σακχαρώδη Διαβήτη, ΜΗΤΕΡΑ

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη  (14 Νοεμβρίου), είναι ευκαιρία να μιλήσουμε για μια από τις πιο διαδεδομένες παθήσεις της εποχής μας. Αυτή η ημέρα, που καθιερώθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και την Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF), σκοπεύει να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για την πρόληψη και τη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη. Σήμερα, 1 στους 9 ενήλικες ηλικίας 20-79 ετών ζουν με διαβήτη παγκοσμίως, δηλαδή περίπου 589 εκατομμύρια άνθρωποι. Αυτός ο αριθμός αναμένεται να φτάσει τα 853 εκατομμύρια μέχρι το 2050, ενώ το 2024 ο διαβήτης προκάλεσε 3,4 εκατομμύρια θανάτους – έναν κάθε εννέα δευτερόλεπτα. Οι δαπάνες για τον διαβήτη ξεπέρασαν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια το 2024, με αύξηση 338% τα τελευταία 17 χρόνια. Σας προτρέπουμε να δώσετε προσοχή σε αυτό το άρθρο, καθώς με απλές αλλαγές στη ζωή σας μπορείτε να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τους αγαπημένους σας.

Τι Είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης, ή απλά διαβήτης, είναι μια κατάσταση όπου το σώμα δεν μπορεί να ρυθμίσει σωστά τα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα. Η γλυκόζη είναι η κύρια πηγή ενέργειας για τα κύτταρά μας και προέρχεται από τις τροφές που τρώμε. Για να μπει η γλυκόζη στα κύτταρα, χρειαζόμαστε μια ορμόνη που λέγεται ινσουλίνη, την οποία παράγει το πάγκρεας.

Υπάρχουν κυρίως τρεις τύποι διαβήτη:

• Διαβήτης τύπου 1: Συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά και νέους. Το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη, οπότε το σώμα δεν φτιάχνει καθόλου ινσουλίνη. Οι άνθρωποι με αυτόν τον τύπο χρειάζονται καθημερινές ενέσεις ινσουλίνης.
• Διαβήτης τύπου 2: Ο πιο συνηθισμένος, που αφορά το 90% των περιπτώσεων. Εδώ, το σώμα παράγει ινσουλίνη αλλά δεν τη χρησιμοποιεί σωστά (αντίσταση στην ινσουλίνη) ή δεν φτιάχνει αρκετή. Συχνά συνδέεται με παχυσαρκία, κακή διατροφή και έλλειψη άσκησης.
• Διαβήτης κύησης: Εμφανίζεται σε έγκυες γυναίκες και συνήθως εξαφανίζεται μετά τον τοκετό, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 αργότερα.

Αν δεν ελέγχεται, το υψηλό σάκχαρο στο αίμα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όπως καρδιακές παθήσεις, προβλήματα στους νεφρούς, απώλεια όρασης ή ακόμα και ακρωτηριασμούς.

Ποιοι Είναι οι Παράγοντες Κινδύνου;

Δεν μπορείτε να αλλάξετε κάποιους παράγοντες, όπως η ηλικία (άνω των 45), το οικογενειακό ιστορικό ή η εθνικότητα (π.χ. πιο συχνός σε Αφρικανούς, Ασιάτες). Όμως, πολλοί παράγοντες είναι στο χέρι σας. Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφών, η καθιστική ζωή, το κάπνισμα και το υπερβολικό βάρος αυξάνουν τον κίνδυνο. Σας συμβουλεύουμε να ελέγξετε το βάρος σας: αν ο δείκτης μάζας σώματος (BMI) είναι πάνω από 25, είστε σε κίνδυνο. Επίσης, αν έχετε υψηλή πίεση ή χοληστερίνη, μιλήστε με τον γιατρό σας.

Ποια Είναι τα Συμπτώματα;

Ο διαβήτης συχνά “σιωπηλός” στην αρχή, γι’ αυτό πολλοί δεν το ξέρουν – πάνω από 250 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν χωρίς διάγνωση. Προσέξτε σημάδια όπως: συχνή δίψα και ούρηση, αδικαιολόγητη κούραση, θολή όραση, αργή επούλωση πληγών, μυρμήγκιασμα στα χέρια/πόδια ή απώλεια βάρους χωρίς λόγο. Αν παρατηρήσετε κάτι τέτοιο, κάντε αμέσως εξετάσεις αίματος.

Πώς Γίνεται η Διάγνωση και η Θεραπεία;

Η διάγνωση είναι απλή: Μια εξέταση αίματος μετράει το σάκχαρο νηστείας ή την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c), που δείχνει τα επίπεδα των τελευταίων μηνών. Αν είστε πάνω από 45 ή έχετε παράγοντες κινδύνου, κάντε έλεγχο.

Για τη θεραπεία, δεν υπάρχει “θεραπεία” αλλά καλή διαχείριση. Για διαβήτη τύπου 1, η ινσουλίνη είναι απαραίτητη. Για διαβήτη τύπου 2, ξεκινάμε με αλλαγές στον τρόπο ζωής: υγιεινή διατροφή (περισσότερα φρούτα, λαχανικά, ολικής άλεσης, λιγότερα γλυκά και λιπαρά), τακτική άσκηση (τουλάχιστον 30 λεπτά περπάτημα την ημέρα) και έλεγχος βάρους. Αν χρειάζεται, ο γιατρός θα δώσει χάπια ή ινσουλίνη. Σας προτρέπουμε να μετράτε τακτικά το σάκχαρο στο σπίτι με έναν μετρητή– είναι εύκολο και βοηθά να προσαρμόζετε τη ρουτίνα σας.

Πώς να Προλάβετε τον Διαβήτη;

Η πρόληψη είναι το καλύτερο φάρμακο, ειδικά για τον τύπου 2. Ξεκινήστε με μικρές αλλαγές: Αντικαταστήστε τα αναψυκτικά με νερό, επιλέξτε σκάλες αντί ασανσέρ, τρώτε ισορροπημένα γεύματα. Στόχος: Χάστε 5-10% του βάρους σας αν είστε υπέρβαροι – αυτό μειώνει τον κίνδυνο κατά 50%! Αποφύγετε το κάπνισμα και περιορίστε το αλκοόλ. Για τις εγκύους, ελέγξτε το σάκχαρο στην εγκυμοσύνη. Και μην ξεχνάτε: Τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι σώζουν ζωές.

Συμβουλές για Καθημερινή Ζωή με Διαβήτη

Αν έχετε διαβήτη, μην απελπίζεστε! Δημιουργήστε μια ομάδα υποστήριξης: Γιατρός, διαιτολόγος, γυμναστής. Φροντίστε τα πόδια σας καθημερινά για να αποφύγετε έλκη. Ταξιδέψτε με εφόδια (ινσουλίνη, σνακ). Συμμετέχετε σε ομάδες υποστήριξης – η κοινότητα βοηθά. Και θυμηθείτε: Ο διαβήτης δεν σας ορίζει, εσείς τον ελέγχετε.

Συμπέρασμα

Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη μας υπενθυμίζει ότι ο διαβήτης είναι μια παγκόσμια επιδημία, αλλά με γνώση και δράση μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε. Σας καλούμε να ενημερωθείτε, να ελέγξετε την υγεία σας και να υιοθετήσετε υγιεινές συνήθειες. Μιλήστε με τον γιατρό σας σήμερα – η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Μαζί, μπορούμε να βελτιώσουμε ζωές.