Μελάνωμα: ενημερωθείτε και προφυλαχθείτε

Kάθε χρόνο, οι νέες περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος (μελάνωμα, βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα) είναι περισσότερες από τις αντίστοιχες περιπτώσεις καρκίνου μαστού, προστάτη, πνεύμονα και εντέρου μαζί.

Γράφει ο
Κυριάκος Βολονάκης
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, Επιστ. Υπεύθυνος Δερματολογικού Τμήματος Eνηλίκων και Παίδων και Αισθητικής Δερματολογίας / Αντιγήρανσης DoCare

Το μελάνωμα είναι μία επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος αλλά και των εσωτερικών οργάνων  και εξορμάται από τα μελανινοκύτταρα (δηλ. κύτταρα που παράγουν μελανίνη). Αποτελεί σήμερα το 3 % του συνόλου των καρκίνων και σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες αποτελεί τον έκτο συχνότερο τύπο κακοήθειας στους άνδρες και τον έβδομο συχνότερο  στις γυναίκες στην Ελλάδα. Η συχνότητα της νόσου στη χώρα μας είναι αυξανόμενη και κάθε χρόνο 3-4 άτομα / 100.000 κατοίκους εμφανίζουν διεγνωσμένο μελάνωμα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 90% των μελανωμάτων θεραπεύονται εφόσον διαγνωσθούν έγκαιρα.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης μελανώματος;

1. Γενετικοί παράγοντες: Aτομικό και οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, σύνδρομο δυσπλαστικού σπίλου, γενετικά σύνδρομα, γενετική προδιάθεση μέσω γονιδίων στο οικογενές μελάνωμα

2. Φαινοτυπικοί παράγοντες: Φωτότυπος δέρματος, χρώμα ματιών – μαλλιών, μεγάλος αριθμός σπίλων (΄ελιές΄)  > 100 , δυσπλαστικοί σπίλοι

3. Περιβαλλοντικοί παράγοντες:

• Έντονη περιοδική ή χρόνια αθροιστική έκθεση  στην υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου (UVA  και UVB).
• Σοβαρά ηλιακά εγκαύματα, ιδίως κατά την παιδική ηλικία (διπλάσιος κίνδυνος για μελάνωμα σε > 5 σοβαρά ηλιακά εγκαύματα).
• Χρήση Solarium (τεχνητό μαύρισμα).
• Διαμονή σε περιοχές πλησίον του Ισημερινού.

Από τα παραπάνω,  συμπεραίνουμε πως  τόσο η πρόληψη όσο και η έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος σε ιάσιμο στάδιο έχουν κεφαλαιώδη αξία για τη μείωση  της επίπτωσης του μελανώματος και των σχετιζόμενων θανάτων.

Επομένως, τα προληπτικά μέτρα που αφορούν όλους μας είναι τα παρακάτω:

1)  Kλινική εξέταση και δερματοσκόπηση των σπίλων 1 φορά / έτος  από δερματολόγο. Η εξέταση αυτή αφορά τόσο τους ενήλικες όσο και τα παιδιά.

2)  Ψηφιακή δερματοσκόπηση (χαρτογράφηση σπίλων), που γίνεται εφόσον κριθεί απαραίτητο από τον δερματολόγο, σε ειδικές μονάδες με τον κατάλληλο εξοπλισμό.

3) Αυτοεξέταση σπίλων, που πρέπει να γίνεται ανά 1- 6 μήνες  σε όλη την επιφάνεια του σώματος, με τη βοήθεια του καθρέπτη και της ολόσωμης φωτογράφησης.

Ιδιαίτερα σημαντικός και βοηθητικός είναι ο κανόνας “ ΑBCDE “ όπου :

• A: Aσυμμετρία
• Β: Ακανόνιστη παρυφή – όρια
• C: Ποικιλία χρωμάτων
• D:  Διάμετρος >5 mm
• E:  Eξέλιξη – αλλαγή

Σε περίπτωση που παρατηρηθεί οποιαδήποτε αλλαγή στα χαρακτηριστικά ενός σπίλου, είναι απαραίτητη η συμβουλή του δερματολόγου.

4) Φωτοπροστασία και συγκεκριμένα :

• Aποφυγή έκθεσης στον ήλιο (ιδίως βρεφών, παιδιών και εγκύων) κατά τις μεσημβρινές ώρες 11 πμ – 4 μμ των θερινών μηνών.
• Παραμονή στη σκιά.
• Κάλυψη με τα κατάλληλα ρούχα, καπέλο, γυαλιά (υπάρχουν ειδικά ρούχα με αντηλιακά φίλτρα προστασίας  για παιδιά αλλά και άτομα με ανοιχτό φωτότυπο).
• Τακτική και επαρκή εφαρμογή κατάλληλων αντηλιακών προϊόντων ανά 2 ώρες  στην έκθεση στον ήλιο αλλά και μετά την έξοδο από το νερό. Επιλέγουμε αντηλιακά προϊόντα που προσφέρουν προστασία από τις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου UVA-UVB, καθώς και τις υπέρυθρες IR,  με SPF δείκτη > 20.

Για τις ειδικές ομάδες, όπως οι έγκυες και τα παιδιά, επιλέγουμε αντηλιακά με φυσικά φίλτρα και όχι χημικά, καθώς και με υποαλλεργική σύσταση.