Πρόπτωση των πυελικών οργάνων στη γυναίκα

Γράφει ο
Άγγελος Λίαπης
Ειδικός Ουρογυναικολόγος
Υπεύθυνος Τμήματος Ουρολογίας – Ουρογυναικολογίας ΜΗΤΕΡΑ

Η χαλάρωση του πυελικού εδάφους αποτελεί ένα από τα πιο συνηθισμένα γυναικολογικά προβλήματα ιδιαίτερα όσο αναφορά στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Η επίπτωση της νόσου στη συνολική διάρκεια ζωής μιας γυναίκας, βρίσκεται  μεταξύ 30% και 50%. Οι περισσότερες από τις ασθενείς είναι ασυμπτωματικές, ωστόσο το 64% των γυναικών που νοσούν θα χρειαστεί να χειρουργηθούν ποσοστό που ανέρχεται στο 11% στο γενικό πληθυσμό.

Μία στις  δέκα γυναίκες θα χρειαστεί να χειρουργηθεί για την προκείμενη νόσο μέχρι την ηλικία των 80 ετών, ενώ το 29% περίπου από αυτές θα υποτροπιάσουν και θα χρειασθεί να επαναχειρουργηθούν.

Με κάθε δεκαετία της ζωής, ο κίνδυνος της χαλάρωσης διπλασιάζεται, ώστε να επηρεάζεται το ήμισυ των γυναικών που θα προσβληθούν όταν αυτές υπερβούν την ηλικία των πενήντα ετών.

Τι είναι η πρόπτωση πυελικών οργάνων;

Ως πρόπτωση των πυελικών οργάνων ορίζεται η προς τα κάτω ή προς τα εμπρός μετατόπιση των πυελικών οργάνων της γυναίκας σε σχέση με τη φυσιολογική τους σχέση και η κάθοδος στον κόλπο ή και εκτός αυτού.

Παραδοσιακά η πρόπτωση αναφέρεται στη μετατόπιση:

• της ουροδόχου κύστη
• της μήτρας
• του θόλου του κόλπου μετά την αφαίρεση της μήτρας
• του λεπτού εντέρου και επιπλόου (δουγλασιοκοίλη) ή του ορθού

Οι μετατοπίσεις αυτές ταξινομούνται σε μια κλίμακα από το μηδέν (0) έως το τέσσερα (4) αναλόγως της σοβαρότατος της πρόπτωσης. Όλες οι βλάβες περιγράφονται με αναφορά στον κόλπο και τοποθετούνται σε τρία διαμερίσματα, το πρόσθιο,  το κεντρικό και το οπίσθιο.

Η πρόπτωση των πυελικών οργάνων είναι μια ετερογενής κατάσταση κατά την οποία «αδυναμίες» των μυών του πυελικού εδάφους και του συνδετικού ιστού της πυέλου οδηγούν σε παθολογική προβολή («κοίλη») των πυελικών οργάνων μέσα στον κόλπο με κύρια συμπτώματα αίσθημα βάρους, αίσθημα ξένου σώματος στον κόλπο, μπούκωμα και ενίοτε άλγη στην κατώτερη μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

Βλάβες προσθίου διαμερίσματος

1. Κυστεοκήλη: Κάθοδος και προβολή της ουροδόχου κύστεως στον κόλπο.
2. Κυστεοουρηθροκήλη: Η κυστεοκήλη που περιλαμβάνει την ουρήθρα ως μέρος των οργάνων που προπίπτουν.

Βλάβες κεντρικού διαμερίσματος

1. Πρόπτωση μήτρας: Η κάθοδος της μήτρας και του τραχήλου στον κόλπο.
2. Εντεροκήλη: Κάθοδος και προβολή του οπίσθιου δουγλασίου στον αυλό του κόλπου με τμήμα του εντέρου ή επιπλόου να ακολουθεί.

Βλάβες οπίσθιου διαμερίσματος

1. Ορθοκήλη: Προβολή του ορθού στον κόλπο, εάν η κοίλη περιορίζεται στο κατώτατο τριτημόριο του κόλπου ονομάζεται χαμηλή Ορθοκήλη, εάν αφορά το ανώτερο τριτημόριο χαρακτηρίζεται ως υψηλή Ορθοκήλη.
2. Πρόπτωση κολπικού κολοβώματος: Χαλάρωση και κάθοδος του θόλου του κόλπου μετά από υστερεκτομία.

Κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών

Όσον αφορά στα κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών, η μέση γυναίκα που πάσχει από πρόπτωση πυελικών οργάνων είναι:

• Λευκή
• Παχύσαρκη
• Μετεμμηνοπαυσιακή
• ενδεχομένως καπνίστρια ή πρώην καπνίστρια
• με πιθανό ιστορικό χρόνιας πνευμονικής νόσου

Πάντως ο γενικός επιπολασμός της νόσου υποεκτιμάται λόγω περιορισμένης προσφυγής των ασθενών στα συστήματα υγείας, του περιορισμένου αριθμού των κλινικών ιατρών που είναι εκπαιδευμένοι να την υποπτεύονται όταν είναι ασυμπτωματική ή να την αναγνωρίζουν. Πολλές περιπτώσεις που είναι ασυμπτωματικής και η συστολή των ασθενών να μην επιδεικνύουν το πρόβλημά τους στο ιατρό, μόνο ένα 10-20% καταλήγει να προσέρχεται προς εξέταση και διερεύνηση.

Αίτια & προδιαθεσικοί παράγοντες εμφάνισης πρόπτωσης πυελικών οργάνων

Τα αίτια της χαλάρωσης του πυελικού εδάφους είναι κοινά με τα αίτια της ακράτειας των ούρων με αποτέλεσμα οι δυο αυτές καταστάσεις να συνυπάρχουν σε μεγάλο ποσοστό περίπου 64%. Έτσι εσφαλμένα δίνεται η εντύπωση ότι η ακράτεια των ούρων οφείλεται σε κολπική χαλάρωση. Και οι δύο νόσοι πάντως έχουν πολύ δυσμενή επίδραση στην ποιότητα ζωής των γυναικών και γι’ αυτό πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια για την έγκυρη αντιμετώπισή τους.

Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός επηρεάζει την εμφάνιση της νόσου με πολλούς τρόπους: έκκριση προγεστερόνης που επάγει την χαλάρωση των λείων μυϊκών ινών, τις αλλαγές στη δομή του συνδετικού ιστού και πίεση της εγκύμονου μήτρας.

Ο τοκετός έχει δειχθεί να ευοδώνει την χαλάρωση ειδικά σε ασθενείς με άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες όπως η πρόσληψη βάρους πάνω από 13 κιλά στην εγκυμοσύνη, το παρατεταμένο στάδιο εξώθησης, το βάρος του εμβρύου καθώς και η περίμετρος της κεφαλής μπορεί να συνεισφέρουν στη σοβαρότητα του προβλήματος.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η γυναίκα θα πρέπει να επιλέγει την καισαρική τομή προκειμένου να φέρει σε πέρας ένα νεογνό, διότι η καισαρική τομή είναι δέκα φορές πιο επικίνδυνη σε επιπλοκές σε σχέση με τον κολπικό τοκετό. Μόνο όταν υπάρχει μαιευτική ένδειξη για καισαρική τομή θα λαμβάνει χώρα η εκτέλεσή της. Επιπλέον έχει πιστοποιηθεί ότι η προκείμενη νόσος είναι 3 φορές συχνότερη σε πρώτου βαθμού συγγενείς των ασθενών συγκριτικά με τις υγιείς.

Γυναίκες της λευκής φυλής είναι περισσότερο επιρρεπής στη χαλάρωση των πυελικών οργάνων. Η εμμηνόπαυση, λόγω ελλείψεως οιστρογόνων οδηγεί  σταδιακά σε ελάττωση της μυϊκής στάσης και ισχύος των μυών.

Στους προδιαθεσικούς παράγοντες συγκαταλέγονται:

• οι χειρουργικές επεμβάσεις στην πύελο όπως η υστερεκτομία
• τα βιολογικά αίτια
• η παχυσαρκία
• μη εύρωτο μυϊκό σύστημα πυέλου
• ανωμαλίες κολλαγόνου
• συγγενείς και νευρολογικές καταστάσεις
• τρόπος ζωής: έντονη άσκηση, άρση βάρους
• χρόνια δυσκοιλιότητα
• πνευμονικές νόσοι (εμφύσημα)
• χρόνια έλλειψη οιστρογόνων
• κάπνισμα καθώς και γενετικά όπως παρατέθηκαν ανωτέρω

Θεραπευτική αντιμετώπιση της πρόπτωσης πυελικών οργάνων

Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται καταρχάς από τον βαθμό πρόπτωσης, εάν αυτή είναι ασυμπτωματική (πρόπτωση 1ου – 2ου βαθμού) εφαρμόζονται ασκήσεις πυελικού εδάφους.

Σε περιπτώσεις συμπτωματικών γυναικών πρέπει να αρχίζουμε με ασκήσεις πυελικού εδάφους για εξάμηνο και εάν δεν αποδώσουν χειρουργική αντιμετώπιση.

Στις περιπτώσεις 3ου ή 4ου βαθμού πρόπτωση, χειρουργική αντιμετώπιση: διακοιλιακή ανοιχτή ή λαπαροσκοπική ανάρτηση της μήτρας σε νέες γυναίκες κάτω των 60 ετών ή ανάρτηση του κολπικού κολοβώματος με πλέγμα σε γυναίκες που έχει προηγουμένως αφαιρεθεί η μήτρα.

Διακολπικά: είτε αφαίρεση της μήτρας και στήριξη του κολοβώματος για ελάττωση της υποτροπής με σύγχρονη εκτέλεση πρόσθιας και οπίσθιας κολπορραφίας – περινεορραφίας ή διατήρηση της μήτρας με ανόρθωση αυτής και αφαίρεση τμήματος τραχήλου και διόρθωση της κυστεοκήλης και Ορθοκήλη με προσθιοπίσθια κολπορραφία σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας, κολπόκλιση.